Zakończenie wojny nie przyniosło Polakom wyzwolenia, tam, w tej przesmutnej środkowo-wschodniej Europie stało się ono wymianą jednej nocy na drugą, wymianą zbirów Hitlera na zbirów Stalina. Gdy w kawiarniach paryskich rozmaite szlachetne duchy witały radosnym pieniem ?wydobycie się ludu polskiego z feudalnego ucisku?, w Polsce po prostu ten sam zapalony papieros przechodził z ręki do ręki, by przypiekać nadal człowiekowi skórę. Witold Gombrowicz ?Testament?

Gdyby zapytać przypadkowych przechodniów w Polsce o znaczenie daty 11 września, większość z pewnością odpowie poprawnie.

Z rozmów z zaprzyjaźnionymi czytelnikami zorientowałam się, że wyniki badań, które popularyzuję na łamach "Opcji", są dla nich niekiedy zaskakujące i poruszające. Czemu? Otóż dlatego, że badania prowadzone były w powiecie nowotarskim, dotyczyły Górali, o których mamy pewne wyobrażenia i - jak się okazuje - jesteśmy do nich bardzo przywiązani.

Instytucja świadka koronnego polega na tym, że w zamian za obciążające zeznania ? zeznającemu przestępcy, świadkowi koronnemu właśnie, darowuje się karę, a nawet udziela policyjnej ochrony przed możliwą zemstą gangu czy mafii. Istota tej instytucji polega więc na swoistej umowie między przestępcą a wymiarem sprawiedliwości: na mocy tej umowy przestępca staje się na czas procesu konfidentem policji, w zamian za co wynagradzany jest bezkarnością i udzieloną ochroną na dalsze lata życia. Umowa ta zarazem dyktowana jest celem nadrzędnym: słuszną potrzebą zlikwidowania gangu lub mafii.

Ponad pół wieku minęło już od konferencji Wielkiej Trójki (USA, ZSRR, Wielka Brytania) w Poczdamie, która przyznała Polsce Ziemie Odzyskane z granicą na Odrze i Nysie.

Percepcja twórczości Sienkiewicza i Matejki kończy się tam, gdzie ?polski przecinek? ustępuje bliadziom, szajsom, fakom, szitom i merdom. To zrozumiałe ? dzieła tworzone ?ku pokrzepieniu serc zniewolonego narodu? nie krzepią bynajmniej Niemca czy Francuza (założywszy, że wspomniani serca jednak mają...), a z drugiej strony beztrosko są odsuwane przez współczesnych macherów kultury polskiej jako wsteczne, zaściankowe, ?nieeuropejskie? i ?o wątpliwej jakości artystycznej?.

Z Adrianem Nikielem rozmawiają Natalia i Matthew Dueholm

Podczas pamiętnego Kongresu Kultury Polskiej, dzień przed stanem wojennym, nasz czołowy specjalista od totalitaryzmów, Ryszard Kapuściński, zagadnięty przez dziennikarkę, obiecał ludowi polskiemu, że owszem, opisze rewolucję solidarnościową. Obiecał i słowa nie dotrzymał, choć minęło już z górą dwadzieścia lat.

Polska jest coraz bliżej członkostwa w Unii Europejskiej. Ale też coraz więcej pytań zadają sobie obywatele przed zbliżającym się referendum, a nastroje społeczne badane przez zajmujące się tym instytucje przypominają huśtawkę. Filoeuropejczycy i eurosceptycy prześcigają się we wzajemnym przekonywaniu, więcej jest jednak w dyskusji emocjonalnych stereotypów niż faktograficznie udokumentowanych argumentów.